Gen Z & Εργασία

Η είσοδος στην ενήλικη ζωή και στην αγορά εργασίας είναι μια διαδικασία δύσκολη και επώδυνη. Ποτέ δεν γινόταν ομαλά. Όλες οι γενιές νέων ανθρώπων αντιμετώπιζαν προβλήματα, πάντα.

Σήμερα, όμως, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι μοιάζουν πολύ διαφορετικές από αυτές που συνάντησαν οι αμέσως προηγούμενες γενιές. Τα περισσότερα από τα μέλη της επονομαζόμενης "Gen Z" (περιλαμβάνει ανθρώπους που γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1997 και το 2012) ξεκινούν την εργασιακή τους πορεία σε έναν κόσμο αλλιώτικο.

Οι ανισότητες εντείνονται. Βασικές σταθερές του οικονομικού μας συστήματος, όπως η δυνατότητα του "μέσου" εργαζόμενου να ζει με αξιοπρέπεια συμμετέχοντας στη σύγχρονη κοινωνική ζωή, κλονίζονται. Ειδικά μετά την πανδημία της Covid, το κυρίαρχο αίσθημα είναι της αβεβαιότητας και της ανασφάλειας.

Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και της ψηφιακής οικονομίας, πλέον, δεν φέρνει μαζί της μόνο ξέφρενη αισιοδοξία και ελπίδα για εύκολη ευημερία και πρόοδο, αλλά και σοβαρούς κινδύνους. Γεωπολιτικές, κοινωνικές και πολιτικές τάσεις διεθνώς, μαζί με τη συνεχιζόμενη διάβρωση της εμπιστοσύνης απέναντι στους θεσμούς ή και στο “σύστημα” (που είχε βεβαίως ξεκινήσει από πολύ νωρίτερα) δημιουργούν στους νέους (σε όλους μας -αλλά ειδικά στους νέους) ότι δεν έρχονται στα πράγματα σε μια περίοδο ακμής και προόδου για τον κόσμο, ή για τη δική μας χώρα. Αλλά εν μέσω ενός πισωγυρίσματος.

Πώς αποτυπώνονται όμως όλα αυτά στις σκέψεις, τις στάσεις και τις απόψεις των ίδιων των νέων;

Στα τέλη του 2024 εταιρεία ερευνών QED διεξήγαγε μια μεγάλη ποιοτική έρευνα για το θέμα, στην οποία συμμετείχαν συνολικά 96 νέοι και νέες ηλικίας από 19 μέχρι 29 ετών. Η έρευνα περιλάμβανε 60 εις βάθος ατομικές συνεντεύξεις και 6 ομαδικές συζητήσεις. Οι συμμετέχοντες προέρχονταν από την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και άλλα αστικά κέντρα της Ελλάδας.

Μέσα από την ανάλυση των ερευνητών, αλλά μέσα και από τις ίδιες τις συνεντεύξεις των συμμετεχόντων, προκύπτει μια ενδιαφέρουσα, τρισδιάστατη εικόνα της στάσης μιας προβληματισμένης γενιάς απέναντι σε έναν κόσμο (εργασιακό, αλλά όχι μόνο) που αλλάζει απότομα. Εδώ θα δούμε μερικά από αυτά τα συμπεράσματα, μέσα και από τα δικά τους λόγια.

Μερικοί δεν ξέρουν ότι

Οι νέοι και οι νέες σήμερα μπαίνουν νωρίτερα στην αγορά εργασίας από ό,τι προηγούμενες γενιές

Αυτό ίσως να μην φαίνεται με την πρώτη ματιά

Το 2013 το 20,25% των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα ήταν νέοι 19-29 ετών

Το 2023 ήταν το 19,38%

Αλλά σήμερα οι νέοι είναι λιγότεροι.

Το 2013 στην Ελλάδα κατοικούσαν σχεδόν 1,4 εκατομμύρια νέες και νέοι ηλικίας 19-29.

Κι από αυτούς μόνο το 20,2% δούλευε.

Το 2023 στην Ελλάδα κατοικούσαν μόνο 1 εκατομμύριο νέες και νέοι ηλικίας 19-29.

Κι από αυτούς δούλευε το 42,3%.

εργαζόμενοι νέοι το 2013: 277.741

εργαζόμενοι νέοι το 2023: 445.208

όμως αυτή δεν είναι η μόνη διαφορά.

οι νέοι σήμερα είναι πιο μορφωμένοι, αλλά αμείβονται λιγότερο και αισθάνονται χειρότερα στη δουλειά τους.

μέσος μισθός 2009: 21.606

μέσος μισθός 2021: 16.235

(σε τιμές 2021)

Είναι η πιο μορφωμένη και ταυτόχρονα η πιο κακοπληρωμένη γενιά των τελευταίων δεκαετιών

1. Μεγάλες Προσδοκίες

Ένα πολύ μεγάλο μέρος του δείγματος της έρευνας έχουν εργασιακή εμπειρία από το χώρο της εστίασης. Πάρα πολλές και πολλοί έχουν δουλέψει, έστω και παροδικά, “σεζόν”. Η σταθερή εργασία σε θέσεις πλήρους απασχόλησης σε αυτές τις ηλικίες είναι η εξαίρεση, όχι ο κανόνας. Τεράστιο ποσοστό, επίσης, έχουν πολύ αρνητικές εμπειρίες από τα πρώτα εργασιακά τους βήματα. Κοινό χαρακτηριστικό: κακές συμπεριφορές από αφεντικά.

Σχεδόν το 40% των εργαζομένων ηλικίας 17-34 δηλώνουν ότι εργάζονται επιπλέον ώρες από αυτές που ορίζει η σύμβαση εργασίας τους. Το 40% αυτών δηλώνει ότι δεν πληρώνονται για τις υπερωρίες τους.

Το 40% αυτών δηλώνει ότι δεν πληρώνονται για τις υπερωρίες τους.

(πηγή: ΙΝΕ ΓΣΕΕ)

“Η εργασία, ειδικά όταν είναι ασαφής, κακοπληρωμένη, ή τοξική” λέει η Χριστίνα Καράμπελα της QED, “επιβαρύνει την ψυχική ισορροπία. Πολλοί νέοι αναφέρουν εμπειρίες έντονης κόπωσης, συναισθηματικής απόσυρσης, ακόμα και παραισθητικών αισθήσεων αποξένωσης. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θέλουν να δουλέψουν. Σημαίνει ότι δεν αντέχουν να πληρώνουν την ψυχική τους υγεία ως τίμημα για ένα μεροκάματο”.

“Όταν τους ρωτάς τι ζητούν από την εργασία. σου λένε τι δεν θέλουν”, λέει η κ. Καράμπελα. “Όχι αφεντικά που ουρλιάζουν, όχι αόριστους ρόλους, όχι απλήρωτα έξοδα, όχι εξαντλητικά ωράρια, όχι να γυρίσουν σπίτι και να μη μπορούν να κουνηθούν. Έχουν υψηλές προσδοκίες, κακή εικόνα για την αγορά και ελάχιστη καθοδήγηση. Δεν ξέρουν τι σημαίνει “καλή δουλειά” γιατί κανείς δεν τους το έδειξε ποτέ”.